Senetler, ticari hayatın vazgeçilmez unsurlarından biridir. Ancak bazen imza atan kişiler, senedin hükümsüz sayılmasını isteyebilir. Peki bir senet hangi durumlarda hükümsüz olur? Bu makalede, senetlerin geçersiz sayılmasına yol açan hukuki sebepleri, süreçleri ve pratik ipuçlarını detaylıca ele alacağız.
Senet Nedir ve Hukuki Niteliği
Senet, borçlunun alacaklıya karşı bir borcunu ödeyeceğini taahhüt ettiği yazılı belgedir. Türk Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’na göre düzenlenir. Geçerli bir senetin bazı unsurları taşıması gerekir:
- Borçlunun açık imzası
- Kesin bir ödeme vaadi
- Belirli bir tutar
- Vade tarihi (bono için zorunlu değil)
Senet Türleri ve Farkları
En yaygın senet türleri poliçe, bono ve çektir. Bonoda sadece borçlu ve alacaklı varken, poliçede üç taraf (keşideci, muhatap, lehdar) bulunur. Çek ise ödeme aracı niteliği taşır.
Senetin Hükümsüz Olma Sebepleri
Bir senetin hükümsüz sayılabilmesi için kanunda belirtilen sebeplerden birinin varlığı gereklidir. İşte en yaygın hükümsüzlük sebepleri:
1. Şekil Eksiklikleri
Senetler belirli şekil şartlarına tabidir. Örneğin:
- İmzanın bulunmaması veya sahte olması
- “Bono” veya “Poliçe” ibaresinin eksikliği
- Ödenecek tutarın yazılı olmaması
- Vadenin belirsiz olması (bono için)
Yargıtay kararlarına göre, şekil eksiklikleri mutlak hükümsüzlük sebebidir ve senet tamamen geçersiz sayılır.
2. İrade Sakatlıkları
Borçlunun iradesinin sakat olduğu durumlarda senet hükümsüz olabilir:
- Hile: Alacaklının yanıltıcı beyanları
- İkrah: Tehdit veya zorlama altında imza
- Gabin: Aşırı yararlanma hali
3. Ehliyet Eksikliği
Borçlunun senet düzenleme ehliyetinin olmaması hükümsüzlük sebebidir. Örneğin:
- 18 yaş altındaki küçükler (veli izni olmadan)
- Kısıtlı kişiler
- Tüzel kişilerde yetkisiz temsilci
Senetin Hükümsüzlüğü İçin Yapılması Gerekenler
Bir senetin hükümsüz olduğunu iddia ediyorsanız, hukuki süreçleri doğru şekilde takip etmelisiniz.
1. İhtarname Gönderme
Alacaklıya, senedin hükümsüz olduğunu bildiren bir ihtarname gönderilmelidir. İhtarnamede:
- Hükümsüzlük sebebi açıkça belirtilmeli
- Kanıtlar sunulmalı (varsa)
- Senedin iadesi talep edilmeli
2. Dava Açma
İhtarname sonuç vermezse, hükümsüzlük davası açılmalıdır. Davada:
- Hükümsüzlük sebebi ispatlanmalı
- Tanık beyanları, bilirkişi raporları sunulmalıÖnerilen okuma : Bacak Doppler Nasıl Çekilir
- Senet üzerindeki inceleme talep edilmeli
Özel Durumlar ve Pratik Bilgiler
Senet hükümsüzlüğü konusunda bilinmesi gereken bazı önemli detaylar:
Zamanaşımı Süreleri
Senetlere karşı açılacak hükümsüzlük davalarında zamanaşımı süreleri:
- Şekil eksiklikleri: 10 yıl
- İrade sakatlıkları: 1 yıl (öğrenmeden itibaren)
- Ehliyet eksikliği: Süresiz
Kambiyo Taahhüdünün Bağımsızlığı İlkesi
Senetlerdeki borcun, altındaki sebebe bağlı olmaması ilkesidir. Yani alacaklı ile borçlu arasındaki asıl ilişki (satış, hizmet vb.) geçersiz olsa bile, senet geçerli kalabilir.
Sonuç ve Yapılması Gerekenler
Bir senetin hükümsüz sayılabilmesi için yukarıda belirtilen hukuki sebeplerden birinin varlığı gereklidir. Eğer haksız yere senet düzenlediğinizi düşünüyorsanız:
- Derhal bir avukata danışın
- Kanıtları toplayın (varsa yazışmalar, tanıklar)
- İhtarname gönderin
- Zamanaşımı süresini kaçırmadan dava açın
Unutmayın, her imza attığınız belge sizi bağlayıcı nitelikte olabilir. Bu nedenle imza atmadan önce belgeleri dikkatlice okuyun ve anlamadığınız noktaları mutlaka sorun.
<